1. Tổng Quan Về Dự Án và Tham Vọng Của Thaco
Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam là một trong những siêu dự án hạ tầng quan trọng nhất của Việt Nam trong thế kỷ 21, với tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 61,35 tỷ USD. Trong cuộc đua giành quyền tham gia dự án này, Thaco (Tập đoàn Trường Hải) – dưới sự điều hành của Chủ tịch Trần Bá Dương – đã công bố đề xuất đầy tham vọng: cam kết góp 20% vốn đầu tư (khoảng 12,27 tỷ USD) và giữ vai trò chi phối 51% cổ phần trong liên doanh phát triển dự án.
Đề xuất này ngay lập tức gây xôn xao dư luận và đặt ra câu hỏi then chốt: Thaco có thực sự đủ năng lực tài chính để triển khai dự án này không?
2. Tình Hình Tài Chính Hiện Tại của Thaco
2.1 Tài sản và nợ vay (số liệu đến tháng 6/2024):
- Tổng tài sản: 187.000 tỷ đồng (~7,2 tỷ USD)
- Tổng nợ phải trả: 133.000 tỷ đồng (~5,1 tỷ USD)
- Vốn chủ sở hữu: ~54.000 tỷ đồng (~2,1 tỷ USD)
- Tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu (D/E): ~2,54 lần
Đây là mức đòn bẩy tài chính cao, cho thấy Thaco đang hoạt động với rủi ro tài chính tương đối lớn.
3. Đánh Giá Tính Khả Thi Của Các Phương Án Huy Động Vốn
Phương án 1: Giảm tỷ lệ sở hữu từ 72% xuống 51%
- Mục tiêu: Gọi thêm vốn từ các đối tác chiến lược hoặc các cổ đông hiện hữu trong hệ sinh thái Thaco.
- Vấn đề:
- Thaco là doanh nghiệp không niêm yết, không có thị trường thứ cấp để định giá và giao dịch cổ phần dễ dàng.
- Việc tăng vốn thông qua phát hành riêng lẻ trong nội bộ hoặc mời gọi đối tác sẽ tốn thời gian, thiếu tính minh bạch, và khó đạt đủ số vốn cần thiết (6,3 tỷ USD chỉ cho phần vốn góp 51%).
Khả năng thực hiện: Rất hạn chế
Phương án 2: Bán cổ phần cho đối tác chiến lược Jadin theo định giá gấp 20 lần lợi nhuận sau thuế
- Cơ sở định giá: Theo thỏa thuận năm 2023, Jadin có thể mua lại cổ phần của Thaco với mức P/E = 20 lần.
- Thực tế tài chính:
- Lợi nhuận sau thuế 6 tháng đầu năm 2024: chỉ ~1.010 tỷ đồng.
- Giả sử tăng trưởng mạnh lên 10.000 tỷ/năm thì mức định giá toàn tập đoàn chỉ đạt ~200.000 tỷ (~8 tỷ USD).
- Phần vốn huy động từ Jadin theo kịch bản tích cực cũng khó vượt 2 – 3 tỷ USD.
Khả năng thực hiện: Thấp
Phương án 3: Sử dụng lợi nhuận sau thuế hàng năm (~15.000 tỷ đồng)
- Dự kiến đóng góp: Sử dụng dòng tiền tích lũy để giải ngân đều theo từng năm (~1 tỷ USD/năm).
- Thực tế:
- Lợi nhuận hiện tại chưa đạt mức 15.000 tỷ đồng.
- Dòng tiền kinh doanh dễ bị gián đoạn nếu ngành ô tô hoặc chuỗi sản xuất gặp biến động.
- Nếu giải ngân đều với mức hiện tại, mất tới 60–70 năm để hoàn thành phần vốn góp, không phù hợp tiến độ của một dự án hạ tầng quốc gia.
Khả năng thực hiện: Không thực tế trong khung thời gian ngắn
4. Nhận Định Tổng Thể Về Năng Lực Tài Chính Của Thaco
| Chỉ tiêu | Giá trị | Đánh giá |
| Tổng tài sản | 7,2 tỷ USD | Quá nhỏ so với quy mô dự án |
| Vốn chủ sở hữu | 2,1 tỷ USD | Không đủ để tự góp phần vốn cam kết |
| Dòng tiền lợi nhuận dự kiến | ~15.000 tỷ đồng/năm (kỳ vọng) | Không ổn định, dễ đứt gãy |
| Tỷ lệ đòn bẩy | 2,54 lần | Rủi ro cao khi vay thêm cho siêu dự án |
Tóm lại: Với quy mô tài sản hiện tại, Thaco khó có khả năng huy động đủ 6,3 tỷ USD phần vốn tối thiểu trong ngắn hạn. Doanh nghiệp cũng không có công cụ thị trường vốn công khai để tận dụng giá trị cổ phiếu như các tập đoàn niêm yết khác. Do đó, vai trò chủ đạo (51%) trong dự án Bắc – Nam là thiếu cơ sở tài chính vững chắc ở thời điểm hiện tại.
5. Khuyến nghị và Góc Nhìn Đầu Tư
- Thaco nên đóng vai trò một phần trong dự án, tham gia với tư cách nhà thầu kỹ thuật, nhà đầu tư phụ trách các đoạn tuyến hoặc các hạng mục công nghiệp phụ trợ – phù hợp với thế mạnh về cơ khí và hạ tầng.
- Chính phủ và cơ quan điều phối dự án nên thận trọng trong việc lựa chọn đối tác chủ đầu tư, cần các liên danh với ngân hàng lớn, tổ chức tài chính quốc tế, hoặc các doanh nghiệp có vốn hóa và thanh khoản cao.
Thaco vẫn là một tài sản quốc gia quý, nhưng không nên giao trọng trách quá lớn trong bối cảnh tài chính chưa đủ “lực hút” đối với hệ sinh thái nhà đầu tư cùng tham gia.
