1. Bức tranh kinh tế ba mặt trận: Tài sản tăng phi mã – Tiền mất giá – Doanh nghiệp lao đao
Chỉ trong vòng hai năm ngắn ngủi, nền kinh tế Việt Nam đã chứng kiến ba xu hướng lớn xảy ra gần như đồng thời:
- Giá vàng tăng gần 80%, chung cư tăng 60–70%, đẩy kênh đầu tư tài sản lên mức “siêu lợi nhuận” và thu hút lượng vốn đầu cơ khổng lồ.
- Đồng VND mất giá gần 10% so với USD, làm suy giảm sức mua nội địa và giá trị tiết kiệm của người dân.
- Gần 100.000 doanh nghiệp rút khỏi thị trường chỉ trong nửa đầu 2025, trong khi các hộ kinh doanh nhỏ đối mặt với chi phí cao và rào cản thuế mới.
Sự nghịch lý nằm ở chỗ: giá tài sản không ngừng tăng, trong khi năng lực sản xuất, tiêu dùng và sức khỏe doanh nghiệp lại suy yếu. Đây không còn là dấu hiệu đơn lẻ, mà là chuỗi phản ứng phức tạp của một nền kinh tế đang chịu áp lực từ chính những chính sách nới lỏng tiền tệ.
2. Chính sách tiền tệ mở rộng: Giải pháp cấp bách nhưng mang tính hai mặt
Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ Việt Nam đang thực hiện một loạt biện pháp hạ lãi suất, bơm thanh khoản và tăng đầu tư công để thúc đẩy tăng trưởng:
- Lãi suất cho vay đã giảm xuống mức thấp chưa từng có (6,6%–9,0%), thậm chí lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng < 5,5% – thấp hơn cả thời kỳ COVID-19.
- Tín dụng toàn nền kinh tế tăng 6,52% trong 5 tháng đầu 2025, nhanh gấp 2,7 lần cùng kỳ.
- Đầu tư công phê duyệt lên tới 875.000 tỷ đồng, tăng gần 38% so với 2024, tạo hiệu ứng “bơm tiền” mạnh vào thị trường.
- Chính sách tinh giản biên chế sử dụng tới 130.000 tỷ đồng ngân sách, cũng là một hình thức “chi tiêu tài khóa” quy mô lớn.
Những chính sách này tạo ra một “cơn mưa tiền” chảy vào nền kinh tế, mục tiêu là kích thích sản xuất và phục hồi sau giai đoạn suy giảm. Nhưng nghịch lý là: tiền không vào máy móc, nhà xưởng – mà đổ dồn vào vàng, đất, chứng khoán.
3. Bong bóng tài sản và hệ lụy lan sang thị trường tài chính
Vàng và bất động sản dẫn đầu dòng vốn đầu cơ
Thị trường vàng đã ghi nhận mức tăng gần 80% trong 2 năm – một con số bất thường nếu so với tốc độ tăng thu nhập hoặc tăng GDP. Giá chung cư tại các đô thị lớn tăng 60–70%, cao gấp nhiều lần khả năng tích lũy của người dân.
Các dòng tiền đầu cơ không chỉ làm méo mó dòng vốn mà còn thổi phồng kỳ vọng giá, tạo ra rủi ro tài sản ảo – đặc biệt nguy hiểm nếu diễn ra đồng thời với sức cầu thực suy yếu.
Chứng khoán: Phản ánh kỳ vọng hơn là thực lực
Thị trường chứng khoán cũng có sự phục hồi nhất định trong năm 2025, nhờ lãi suất thấp và kỳ vọng tăng trưởng GDP >8%. Tuy nhiên, nhiều mã cổ phiếu tăng mạnh không phải nhờ cải thiện lợi nhuận, mà vì tâm lý đầu cơ và sự chuyển dịch vốn từ gửi tiết kiệm sang đầu tư rủi ro cao.
Khối doanh nghiệp niêm yết nhỏ và vừa vẫn gặp khó, đặc biệt là trong ngành sản xuất, xuất khẩu và xây dựng – những ngành bị ảnh hưởng nặng nề bởi chi phí tài chính, tỷ giá và thị trường yếu.
4. Nhà nước không đứng ngoài cuộc: Nỗ lực định hướng dòng tiền
Trước những hệ lụy của dòng vốn đầu cơ sai lệch, Chính phủ đã có hàng loạt động thái mạnh mẽ:
- Sửa đổi Nghị định 24 về kinh doanh vàng, siết gắt hoạt động đầu cơ, găm hàng, thao túng.
- Siết tín dụng bất động sản đầu cơ, ưu tiên nhà ở xã hội và nhu cầu ở thực.
- Đề xuất đánh thuế lũy tiến bất động sản và đất bỏ hoang, tăng chi phí sở hữu tài sản không khai thác.
- Tăng minh bạch hóa thông tin, chống thao túng giá, đặc biệt trong các đợt “thổi giá” do tin đồn.
Tuy nhiên, kiểm soát đầu cơ là một quá trình lâu dài và đầy thách thức, bởi nó không chỉ cần chính sách đúng mà còn phụ thuộc vào tư duy và hành vi của toàn xã hội.
5. Đồng tiền suy yếu: Không chỉ là hiện tượng, mà là hệ quả
Sự mất giá của đồng VND không chỉ là do tỷ giá hay thâm hụt thương mại, mà quan trọng hơn là kết quả của chính sách kích thích mạnh mẽ nhưng chưa phân bổ dòng vốn hiệu quả.
Nếu dòng vốn tiếp tục đổ vào tài sản đầu cơ thay vì nâng cao năng lực sản xuất, điều gì sẽ xảy ra?
- Lạm phát tài sản tăng mạnh, nhưng tăng trưởng GDP không bền vững.
- Đồng VND tiếp tục mất giá, ảnh hưởng đến tiêu dùng, tiết kiệm và niềm tin vào nội tệ.
- Thị trường tài chính dễ rơi vào biến động mạnh, thậm chí nguy cơ nổ bong bóng nếu bị siết đột ngột.
6. Kết luận: Cảnh báo từ thị trường và bài học chiến lược
Đồng tiền mất giá, doanh nghiệp suy yếu, tài sản tăng phi mã – đó không chỉ là nghịch lý, mà là hệ quả tất yếu của một nền kinh tế đang chịu nhiều sức ép cả bên trong lẫn bên ngoài.
Tuy nhiên, nhà nước không thờ ơ, mà đang điều hành chính sách theo hướng cân bằng giữa tăng trưởng – ổn định – kiểm soát đầu cơ. Vấn đề là, sự thành công của các chính sách không chỉ nằm ở ý chí điều hành, mà còn phụ thuộc vào cách hành xử của xã hội và giới đầu tư.
Nếu dòng tiền tiếp tục “chảy sai chỗ”, mọi chính sách nới lỏng sẽ trở thành con dao hai lưỡi.
