Gần đây, cổ phiếu VIC đã có phiên tăng trần thu hút sự chú ý mạnh mẽ của thị trường. Một trong những lý do được nhà đầu tư lan truyền là việc Vinspeed – một doanh nghiệp mới do ông Phạm Nhật Vượng sáng lập – có tên trong đề xuất làm nhà thầu cho các dự án hạ tầng lớn, trong đó nổi bật là tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam. Vậy liệu VIC có thực sự được hưởng lợi từ thông tin này?
1. Bản chất của dự án và đề xuất của Vinspeed
Văn bản đề xuất thể hiện rõ ràng: tổng vốn đầu tư cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam vào khoảng 61 tỷ USD, chưa bao gồm chi phí giải phóng mặt bằng. Doanh nghiệp đề xuất (Vinspeed) xin Nhà nước hỗ trợ 80% tổng vốn đầu tư, tương đương khoảng 49,1 tỷ USD không lãi suất trong 35 năm. Phần còn lại – 20% vốn, tức khoảng 12,2 tỷ USD – sẽ do doanh nghiệp tự thu xếp.
Đáng lưu ý, Vinspeed hiện là một công ty mới với vốn điều lệ chỉ 6.000 tỷ đồng (~261 triệu USD) và chưa sở hữu tài sản đáng kể. Việc một doanh nghiệp chưa có tài sản đảm bảo, chưa có lịch sử tín dụng rõ ràng, lại đứng ra huy động hơn 12 tỷ USD vốn tự lực là điều khiến giới đầu tư chuyên nghiệp phải đặt câu hỏi: nguồn lực huy động sẽ đến từ đâu?
2. Đánh giá tính khả thi và năng lực triển khai
Về mặt tích cực, không thể phủ nhận rằng các dự án trước đây do hệ sinh thái Vingroup thực hiện – như Landmark 81 hay một số tuyến đường vành đai tại Hà Nội – đều có tiến độ thi công ấn tượng, thậm chí vượt kỳ vọng. Vinspeed tuy là một công ty mới, nhưng nếu được kế thừa kỹ năng tổ chức thi công, công nghệ và quản trị dự án từ Vingroup thì có thể kỳ vọng về tốc độ thực hiện.
Ngoài ra, đề xuất cũng cho thấy Vinspeed sẽ chuyển giao hoặc mua công nghệ nước ngoài, tạo điều kiện thúc đẩy chuyển giao kỹ thuật và giải quyết việc làm trong nước – một yếu tố được đánh giá cao về mặt xã hội.
Tuy nhiên, tốc độ triển khai không đồng nghĩa với tính khả thi về tài chính. Câu hỏi lớn nhất vẫn là: ai sẽ là người cung cấp tín dụng? tài sản thế chấp là gì?
3. Cơ cấu sở hữu và bài toán hợp nhất lợi nhuận
Một điểm quan trọng nhưng ít được để ý: Vinspeed không phải là công ty con của Vingroup. Theo Luật Doanh nghiệp Việt Nam năm 2020, một doanh nghiệp chỉ được coi là công ty con khi một công ty khác nắm giữ trên 50% vốn điều lệ. Trong trường hợp này, Vingroup chỉ nắm giữ 10% vốn của Vinspeed, còn ông Phạm Nhật Vượng nắm giữ 51%.
Điều này có nghĩa là Vinspeed không được hợp nhất vào báo cáo tài chính của Vingroup, cũng như VIC. Do đó, mọi kỳ vọng rằng VIC sẽ được hưởng lợi tài chính trực tiếp từ dự án này là không chính xác.
Ngay cả trong trường hợp Vinspeed có thắng thầu và triển khai dự án thành công, lợi nhuận của Vinspeed sẽ không được ghi nhận hợp nhất vào VIC – trừ khi cấu trúc sở hữu thay đổi và Vingroup nâng tỷ lệ sở hữu lên trên 51%.
4. Vậy VIC tăng trần vì điều gì?
Câu trả lời hợp lý nhất có thể đến từ tâm lý FOMO (sợ bỏ lỡ cơ hội), cùng với việc thông tin chưa được phân tích đầy đủ. Nhiều nhà đầu tư cá nhân khi đọc qua các dòng đề xuất chỉ thấy cái tên “Vin” xuất hiện và nhanh chóng gán kết luận rằng “VIC sẽ hưởng lợi”.
Trong thực tế, nếu nhìn vào cấu trúc sở hữu, quy định kế toán, khả năng huy động vốn và quy mô đầu tư, có thể thấy rằng VIC chưa có cơ sở tài chính cụ thể nào để được hưởng lợi trực tiếp từ dự án Vinspeed – ít nhất là ở thời điểm hiện tại.
Kết luận
Cổ phiếu VIC tăng giá có thể chịu tác động từ kỳ vọng hoặc hiệu ứng lan tỏa thương hiệu, nhưng không có căn cứ tài chính rõ ràng nào cho thấy VIC sẽ được hưởng lợi trực tiếp từ dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam do Vinspeed đề xuất. Nhà đầu tư nên thận trọng, phân tích kỹ hơn các yếu tố sở hữu và pháp lý trước khi đưa ra quyết định dựa trên các tin tức mang tính đầu cơ.
